English here
Το σημείωμα αυτό αποσκοπεί στην ενημέρωση δημοσιογράφων, ΜΚΟ και υπεύθυνων χάραξης πολιτικής. Η Κύπρος μπορεί ακόμη να διαμορφώσει αυτόν τον διαγωνισμό σε μια ανοικτή, κυρίαρχη και μελλοντικά ασφαλή υποδομή — αλλά μόνο με δημόσια πίεση και συντονισμένη δράση τώρα.
________
Διαγωνισμός: ΥΕΚΨΠ/2025/18/Α/Δ — Δημιουργία και Λειτουργία Κυβερνητικού Υβριδικού Υπολογιστικού Νέφους
Εκτιμώμενη αξία: €34,2 εκ. (χωρίς ΦΠΑ)
Διάρκεια: 125 μήνες (περίπου 10,5 έτη)
Χρηματοδότηση: Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF)
Ημερομηνία ανακοίνωσης: 8 Αυγούστου 2025
Προθεσμία διευκρινίσεων: 19 Σεπτεμβρίου 2025 (11:00)
Προθεσμία υποβολής: 3 Οκτωβρίου 2025 (11:00)
Το Ζήτημα
Η Κύπρος έχει προκηρύξει διαγωνισμό ύψους €34 εκ. για τη δημιουργία και λειτουργία Κυβερνητικού Υβριδικού Νέφους. Αυτό το δεκαετές έργο θα αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά των ψηφιακών υποδομών της χώρας σε υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες.
Ο Κίνδυνος
Αν υλοποιηθεί με ιδιόκτητα πρότυπα ή συνδεθεί με ξένους παρόχους κλειστού νέφους, η Κύπρος κινδυνεύει με δεκαετίες εξάρτησης, δέσμευση σε πολυεθνικά μονοπώλια και αποδυνάμωση της ψηφιακής κυριαρχίας. Αυτό θα αντέβαινε στις προτεραιότητες της ΕΕ για ανθεκτικότητα, διαφάνεια και στρατηγική αυτονομία, ενώ θα καταχραζόταν πόρους του RRF που προορίζονται για βιώσιμη ανάπτυξη.
Η Ευκαιρία
Με την υιοθέτηση της αρχής «Δημόσιο Χρήμα, Δημόσιος Κώδικας», η Κύπρος μπορεί να δημιουργήσει μια κυρίαρχη ψηφιακή ραχοκοκαλιά — ανοικτή, ελέγξιμη, διαλειτουργική και επαναχρησιμοποιήσιμη. Αυτό θα:
- Ευθυγραμμιστεί με:
- τη Διακήρυξη για τα Ψηφιακά Δικαιώματα και Αρχές (2022) (https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/news/digital-rights-and-principles-digital-transformation-eu-citizens),
- τη Στρατηγική για τα Δεδομένα (2020) (https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/strategy-data), και
- την Ψηφιακή Πυξίδα 2030 (https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/targeted-consultation-2030-digital-compass-european-way-digital-decade).
Γιατί Έχει Σημασία
Ο διαγωνισμός δεν αφορά μόνο την τεχνολογία. Αφορά το μέλλον του ποιος ελέγχει τις ψηφιακές κρατικές υποδομές της Κύπρου. Με τη σωστή προσέγγιση, η Κύπρος μπορεί να αποφύγει την εξάρτηση και να ευθυγραμμιστεί με την αναδυόμενη κατεύθυνση της ΕΕ για ένα κοινό «Eurostack» και το αυξανόμενο σώμα κανονισμών και πολιτικών που στηρίζουν την ευρωπαϊκή ψηφιακή κυριαρχία.
Κύρια Προβλήματα και Δημοκρατικά Ελλείμματα
Η προκήρυξη του διαγωνισμού φέρνει στο φως μια σειρά από σοβαρά προβλήματα και ελλείμματα δημοκρατικής λογοδοσίας που αφορούν την ψηφιακή κυριαρχία, την ανθεκτικότητα και τη συμμετοχή της κοινωνίας. Τα ακόλουθα σημεία εντοπίζονται μέσα από την ανάλυση των όρων του διαγωνισμού και τη σύγκρισή τους με τις πολιτικές κατευθύνσεις της ΕΕ.
(Οι παραπομπές αναφέρονται στην επίσημη Προκήρυξη ΥΕΚΨΠ/2025/18/Α/Δ όπως δημοσιεύτηκε στο Κυπριακό Ηλεκτρονικό Σύστημα Προμηθειών)
- Κίνδυνος Εγκλωβισμού σε Προμηθευτές και Απώλεια Κυριαρχίας (Προκήρυξη, ενότητα 5.1.1 – CPV codes, χωρίς αναφορά σε ανοικτά πρότυπα/FLOSS). Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ρητές προϋποθέσεις για ανοικτά πρότυπα ή λογισμικό ανοικτού κώδικα σημαίνει ότι το έργο μπορεί να βασιστεί εξ ολοκλήρου σε ιδιόκτητες λύσεις μεγάλων προμηθευτών (π.χ. Microsoft Azure, AWS, Oracle). Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο πολυετούς εξάρτησης και έλλειψης ευελιξίας, περιορίζοντας την ψηφιακή κυριαρχία της Κύπρου και αναιρώντας τον στόχο της ΕΕ για διαλειτουργικότητα και ανοικτότητα.
- Υπερβολική Διάρκεια και Κλίμακα (Προκήρυξη, ενότητα 5.1.3 – Διάρκεια: 125 μήνες). Η διάρκεια της σύμβασης είναι 125 μήνες (περίπου 10,5 έτη), δηλαδή πολύ μεγαλύτερη από τους συνήθεις κύκλους καινοτομίας στον τομέα του cloud (2–3 έτη). Αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος δεσμεύεται σε μία και μοναδική λύση για πάνω από μία δεκαετία, περιορίζοντας την ικανότητα προσαρμογής της σε τεχνολογικές εξελίξεις. Συγκρούεται με την Στρατηγική της ΕΕ για την Κυβερνοασφάλεια (2020), η οποία δίνει έμφαση στην ανθεκτικότητα μέσω διαφοροποίησης προμηθευτών.
- Περιορισμός Γλώσσας (Προκήρυξη, ενότητα 5.1.12 – Γλώσσες: μόνο ελληνικά). Οι προσφορές μπορούν να υποβληθούν μόνο στην ελληνική γλώσσα, κάτι που αποκλείει πολλές ΜΜΕ και κοινοπραξίες FLOSS από άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτό αντιβαίνει στη Στρατηγική της ΕΕ για τις ΜΜΕ για μια Βιώσιμη και Ψηφιακή Ευρώπη (2020) καθώς και στο πνεύμα της Ενιαίας Αγοράς, που προωθεί τον δίκαιο ανταγωνισμό και τη διασυνοριακή συμμετοχή.
- Αδιαφανή Κριτήρια Ποιότητας (Προκήρυξη, ενότητα 5.1.10 – Κριτήριο: Βέλτιστη Σχέση Τιμής-Ποιότητας, χωρίς ανάλυση). Η προκήρυξη ορίζει ως κριτήριο ανάθεσης τη «Βέλτιστη Σχέση Τιμής-Ποιότητας», χωρίς όμως να παρέχει διαφανείς και μετρήσιμους δείκτες για το πώς θα αξιολογηθεί η ποιότητα. Αυτό δημιουργεί κινδύνους αυθαίρετης αξιολόγησης και πολιτικής επιρροής. Αντίκειται στις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις (Οδηγία 2014/24/ΕΕ), που απαιτούν σαφήνεια και λογοδοσία στη διαδικασία.
- Κατάχρηση Πόρων RRF (Προκήρυξη, ενότητα 2.1.3 – Αξία και χρηματοδότηση: RRF). Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχει σχεδιαστεί για να προωθεί την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την καινοτομία. Η χρήση €34 εκατ. για πιθανώς ιδιόκτητες και κλειστές υποδομές δημιουργεί νέα εξάρτηση αντί για ανθεκτικότητα. Αυτό αντιβαίνει στον Κανονισμό του RRF, που δίνει έμφαση στον βιώσιμο και μελλοντικά ασφαλή ψηφιακό μετασχηματισμό.
- Αποκλεισμός ΜΜΕ και Κοινωνίας Πολιτών (Προκήρυξη, ενότητες 5.1.6 και 5.1.12 – Χωρίς τμήματα, χωρίς πολλαπλές προσφορές, περιορισμένη δυνατότητα προσφυγής). Δεν προβλέπεται υποδιαίρεση της σύμβασης σε τμήματα, ούτε επιτρέπονται πολλαπλές ή εναλλακτικές προσφορές. Επιπλέον, ο μηχανισμός προσφυγής είναι περιορισμένος αποκλειστικά σε οικονομικούς φορείς, γεγονός που αποκλείει τους πολίτες και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών από τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν κινδύνους για τα δημοκρατικά δικαιώματα. Αυτό αντιβαίνει στην Ψηφιακή Πυξίδα 2030 και στις αρχές της ΕΕ για έναν ανθρωποκεντρικό ψηφιακό μετασχηματισμό.
- Γεωπολιτική Εξάρτηση (Προκήρυξη, ενότητα 5.1.6 – GPA καλύπτει διεθνείς συμμετοχές). Οι κανόνες της Συμφωνίας για τις Δημόσιες Συμβάσεις (GPA) ανοίγουν τον διαγωνισμό διεθνώς, χωρίς όμως να υπάρχουν εγγυήσεις ότι η υποδομή θα παραμείνει αποκλειστικά υπό ευρωπαϊκή δικαιοδοσία. Χωρίς τέτοιες διασφαλίσεις, τα κυβερνητικά δεδομένα της Κύπρου θα μπορούσαν να υπαχθούν σε ξένες νομοθεσίες (π.χ. U.S. CLOUD Act). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον GDPR και την επιδίωξη της ΕΕ για ψηφιακή κυριαρχία.
Ευρωπαϊκά Παραδείγματα Υποδομών Κυριαρχίας βασισμένων σε FLOSS
- Εσθονία – Κυβερνητικό Νέφος & X-Road: Υποδομή ασφαλούς ανταλλαγής δεδομένων βασισμένη σε FLOSS (https://e-estonia.com/solutions/interoperability-services/x-road/).
- Γαλλία – NUBO Cloud (DINUM): Κυβερνητικό νέφος δημόσιου τομέα βασισμένο σε OpenStack (https://superuser.openinfra.org/articles/why-nubo-chose-openstack-to-build-a-sovereign-open-source-cloud-infrastructure/).
- Γαλλία/Ελβετία – NumSpot & Infomaniak: Κυρίαρχοι πάροχοι cloud που συνδυάζουν FLOSS και ισχυρή συμμόρφωση με GDPR (https://www.cispe.cloud/sovereign-cloud-providers-numspot-and-infomaniak-join-cispe/).
Μάθημα: Οι λύσεις FLOSS μπορούν να προσφέρουν ανθεκτικότητα, διαφάνεια και κυριαρχία όταν υποστηρίζονται από ανοικτά πρότυπα, αρθρωτές προμήθειες και κατάλληλη διακυβέρνηση.
Συστάσεις
- Επιβολή Ανοικτών Προτύπων & FLOSS: Υποχρεωτική χρήση εργαλείων FLOSS (π.χ. OpenStack, X-Road).
- Υποδιαίρεση του Διαγωνισμού σε Τμήματα: Για συμμετοχή ΜΜΕ και τοπικών καινοτόμων.
- Διεύρυνση Γλωσσικής Πρόσβασης: Αποδοχή προσφορών σε αγγλικά και ελληνικά για δίκαιο ανταγωνισμό στην ΕΕ.
- Καθορισμός Διαφανών Δεικτών Ποιότητας: Διαλειτουργικότητα, διαθεσιμότητα, ανοικτά APIs, φορητότητα.
- Εγγύηση Ελέγχου υπό Ευρωπαϊκή Δικαιοδοσία: Αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων μόνο υπό το ευρωπαϊκό δίκαιο.
- Ενίσχυση Εποπτείας Κοινωνίας Πολιτών: Συμμετοχή ΜΚΟ, ακαδημαϊκών και πολιτών στη διακυβέρνηση.
- Σχεδιασμός με Προοπτική: Συντομότερες συμβάσεις, αρθρωτές αναβαθμίσεις, στρατηγικές εξόδου για αποφυγή εγκλωβισμού.
Κάλεσμα Κινητοποίησης
- Συνάντηση Ομάδας Εργασίας: Πέμπτη 18/9/25, 18:00+ στο Matrix room του ΕΛ/ΛΑΚ → https://app.element.io/#/room/#ellakcy:matrix.org
- Επίσημη Προθεσμία Διευκρινίσεων: 19 Σεπτεμβρίου 2025 (11:00).
- Προθεσμία Υποβολής Προσφορών: 3 Οκτωβρίου 2025 (11:00).
Comments are closed